GTU – co to jest?

Kody GTU to obowiązkowe oznaczenia, które przedsiębiorcy muszą stosować w ewidencji VAT przy sprzedaży określonych towarów i usług. Wprowadzone w celu uszczelnienia systemu podatkowego, mają kluczowe znaczenie dla firm zajmujących się handlem elektroniką, paliwami, wyrobami tytoniowymi czy usługami transportowymi. Nieprawidłowe przypisanie kodu lub jego brak może skutkować konsekwencjami podatkowymi, dlatego warto dokładnie poznać zasady ich stosowania i dowiedzieć się, które transakcje wymagają dodatkowego oznaczenia.

Spis treści:

  1. GTU – co to jest?
  2. Lista kodów GTU
  3. Kogo dotyczy obowiązek stosowania kodów GTU?
  4. Jakie są konsekwencje niestosowania kodów GTU?
  5. Oznaczenia GTU na fakturze

GTU – co to jest?

Kody GTU (Grupy Towarowo-Usługowe) to oznaczenia stosowane w celu identyfikacji określonych towarów i usług, które mogą być objęte szczególnymi regulacjami podatkowymi. To specjalne kody, które przedsiębiorcy muszą stosować przy wystawianiu faktur, jeśli sprzedają produkty lub świadczą usługi należące do określonych grup towarów i usług.

Obowiązek stosowania kodów GTU został wprowadzony jako element uszczelniania systemu podatkowego i walki z nadużyciami podatkowymi. Dotyczy on wybranych transakcji, w tym np. dostawy urządzeń elektronicznych, wyrobów tytoniowych, produktów leczniczych, papierosów elektronicznych, a także usług o charakterze niematerialnym, takich jak świadczenie usług transportowych czy gospodarki magazynowej.

Kody GTU obejmują również obrót produktami związanymi z ochroną środowiska, np. przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w ramach systemu handlu uprawnieniami. Oznacza to, że każda faktura dokumentująca transakcję objętą GTU musi zawierać odpowiedni kod, co pozwala na lepsze kontrolowanie jakości paliw, śledzenie przepływu surowców wtórnych oraz ograniczenie nielegalnej sprzedaży np. dostawy odpadów czy dostawy paliw typu benzyny i nafty.

Lista kodów GTU

Kody GTU dzielą towary i usługi na 13 kategorii, a każda z nich obejmuje określone grupy towarów i usług, które podlegają szczególnemu nadzorowi podatkowemu. Lista kodów GTU została wprowadzona w celu ułatwienia identyfikacji transakcji mogących generować nadużycia podatkowe, takich jak nielegalna dostawa wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych, czy też dostawa napojów alkoholowych.

Podział kodów GTU na grupy prezentuje się następująco:

  1. GTU_01 – obejmuje dostawę napojów alkoholowych, w tym alkoholi wysokoprocentowych, wina oraz piwa.
  2. GTU_02 – dotyczy dostawy wyrobów tytoniowych oraz papierosów elektronicznych, w tym płynów do e-papierosów.
  3. GTU_03 – obejmuje paliwa typu benzyny, nafty, a także oleje smarowe (z wyłączeniem smarów plastycznych).
  4. GTU_04 – związany z obrotem surowcami wtórnymi, m.in. dostawą odpadów czy pozostałych wyrobów jubilerskich.
  5. GTU_05 – obejmuje dostawę metali szlachetnych, takich jak złoto, srebro czy platyna.
  6. GTU_06 – odnosi się do produktów leczniczych, w tym środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
  7. GTU_07 – dotyczy dostawy urządzeń elektronicznych, np. aparaty fotograficzne cyfrowe, urządzenia elektroniczne czy pakiety oprogramowania systemów operacyjnych.
  8. GTU_08 – obejmuje pojazdy silnikowe objęte pozycjami klasyfikacyjnymi, w tym przypadku sprzedaży towarów takich jak pojazdy silnikowe oraz pojazdy pogotowia technicznego.
  9. GTU_09 – odnosi się do tworzyw sztucznych, m.in. prac rozwojowych i badań nad nowymi materiałami.
  10. GTU_10 – dotyczy dostawy budynków, lokali i gruntów.
  11. GTU_11 – odnosi się do uprawnień do emisji gazów cieplarnianych oraz przenoszenia uprawnień do emisji w ramach systemu handlu uprawnieniami.
  12. GTU_12 – związany z świadczeniem usług transportowych, w tym przewozem towarów oraz przewozu dziesięciu i więcej osób.
  13. GTU_13 – obejmuje świadczenie usług w zakresie badań naukowych, edukacji, a także zakresie pozaszkolnych form edukacji.

Znaczenie kodów GTU

Obowiązek stosowania kodów GTU wynika z konieczności zwiększenia transparentności w obrocie gospodarczym i eliminowania potencjalnych nadużyć podatkowych. Kody GTU muszą być stosowane przez przedsiębiorców przy dokumentowaniu transakcji na fakturach, jednak nie zawsze muszą być bezpośrednio widoczne na fakturze – obowiązkiem podatnika jest ich prawidłowe ujęcie w ewidencji VAT. Brak właściwego oznaczenia może skutkować konsekwencjami prawnymi, zwłaszcza w przypadku transakcji objętych podatkiem akcyzowym.

Kogo dotyczy obowiązek stosowania kodów GTU?

Obowiązek stosowania kodów GTU dotyczy przedsiębiorców, którzy dokonują sprzedaży określonych towarów i usług objętych tym systemem. Wprowadzony w ramach nowej struktury plików JPK_VAT, ma na celu zwiększenie kontroli fiskusa nad transakcjami mogącymi prowadzić do nadużyć podatkowych.

Kody GTU muszą być stosowane przez podmioty zajmujące się dostawą towarów, takich jak:

  • wyroby tytoniowe,
  • papierosy elektroniczne,
  • paliwa typu benzyny,
  • pojazdy silnikowe,
  • metale szlachetne,
  • tworzywa sztuczne,
  • produkty lecznicze i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Obowiązek obejmuje również firmy świadczące usługi w zakresie:

  • usług transportowych,
  • gospodarki magazynowej,
  • zakresu pozaszkolnych form edukacji,
  • prac rozwojowych,
  • kontrolowania jakości paliw,
  • zakresu badań naukowych.

Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że kody GTU muszą być stosowane nawet wtedy, gdy transakcja dotyczy dostawy budynków lub pojazdów silnikowych objętych obowiązkiem zgłoszenia.

Jakie są konsekwencje niestosowania kodów GTU?

Niewłaściwe oznaczenie GTU lub jego brak w ewidencji VAT może skutkować konsekwencjami finansowymi, w tym karami administracyjnymi. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do zakwestionowania prawidłowości rozliczeń podatkowych, zwłaszcza w obszarze podatku akcyzowego, który dotyczy m.in. dostawy napojów alkoholowych, olejów smarowych czy silników odrzutowych.

Podatnicy powinni również zwrócić uwagę na obowiązek zgłoszenia niektórych transakcji, np. w przypadku przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w ramach systemu handlu uprawnieniami. Należy także pamiętać, że niektóre transakcje mogą być wyłączone z obowiązku stosowania GTU – przykładem mogą być smary plastyczne, które nie są objęte regulacjami GTU_03.

Oznaczenia GTU na fakturze

GTU na fakturze to kluczowy element nowego systemu raportowania VAT, który ma na celu uszczelnienie systemu podatkowego i eliminację nadużyć podatkowych. Choć kody GTU muszą być stosowane w ewidencji JPK_VAT, nie zawsze muszą pojawiać się bezpośrednio na fakturze.

Czy kody GTU muszą być umieszczane na fakturze?

Nie ma obowiązku umieszczania kodów GTU na fakturze, ale obowiązek stosowania kodów GTU dotyczy ewidencji VAT, która jest raportowana do urzędu skarbowego. Przedsiębiorcy powinni jednak upewnić się, że dokumentacja wewnętrzna prawidłowo uwzględnia oznaczenia GTU, zwłaszcza jeśli dotyczy dostawy towarów lub świadczenia usług podlegających szczególnemu nadzorowi fiskusa.

Jak prawidłowo oznaczać faktury kodami GTU?

Choć same faktury nie muszą zawierać kodów GTU, to przedsiębiorca musi prawidłowo przypisać kod w ewidencji VAT. W przypadku dostawy urządzeń elektronicznych, takich jak aparaty fotograficzne cyfrowe, pakiety oprogramowania systemów operacyjnych czy pozostałe wyroby jubilerskie, odpowiednie oznaczenie jest wymagane w rejestrze JPK_VAT.

Podobna sytuacja dotyczy dostawy metali szlachetnych, wyrobów pośrednich, pojazdów silnikowych objętych obowiązkiem zgłoszenia, a także transakcji związanych z emisją gazów cieplarnianych i przenoszeniem uprawnień do emisji w ramach systemu handlu uprawnieniami.

W praktyce oznacza to, że np. sprzedaż nieudokumentowana fakturami nie zwalnia z konieczności raportowania GTU w ewidencji podatkowej. Z kolei przedsiębiorcy zajmujący się kontrolowaniem jakości paliw, dostawą odpadów czy świadczeniem usług transportowych również powinni uwzględnić odpowiednie oznaczenia GTU, aby uniknąć nieporozumień podczas kontroli skarbowej.

Podsumowanie

Stosowanie kodów GTU to obowiązek, którego nie można bagatelizować, jeśli chce się uniknąć problemów podatkowych. Choć oznaczenia te nie muszą pojawiać się na fakturze, ich poprawne ujęcie w JPK_VAT jest niezbędne. Znajomość listy kodów, zasad ich stosowania i potencjalnych błędów pozwala przedsiębiorcom prowadzić działalność zgodnie z przepisami i uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji podczas kontroli skarbowej.